Ufak bir tartışmaya önce dokunacam. Genelde kimisi kavramın özünü kimisi de sistemle olan uzlaşından dolayı ayni kuramı yumuşatarak kulanır. Etkin medya ise seçkisini çoğunlukla sistem yanında koyar. İklimler son gelişme tartışmaları da bunlardan birisidir. Seksenler başında yayımlanan ilk iklimlerin ısınma raporları sonrası ikiye ayrışma oluştu. Sermaye eksenli alandakiler bunun “palavra” olduğunu savundu. Klasik Marksis romantizimle de suçladılar. Bazı bilim insanları ise ısrarla iklimlerdeki ısınma derecesini koyordu.
Medya ise çoğunu yayınlamıyordu. Kamuoyu da ilgi göstermiyordu. Üstüne üstlük de milyonlarca dolar verilerek, bazı akademisyenlere tersi rapor da hazırlatıldı.
****
Zaman aktı. Artık durum imkar edilemeyecek somut yaşamla kanıtlanıyordu. Bu defa önleme tetbirler adı ile konuya girildi. Ama kulanılan ifade çelişkisi vardı. Birçok çevre iklimlerin salt ısınma kuramıyla açıklıyordu. Bazıları da daha ileri giderek, iklimlerin basit ısınma ile değil resmen bozulmsalarının oluştuğunu söylüyorlardı. Ama psikolojik önemsetmeme adına da iklimler ısınıyor raporuyla uyarıcı tetiklemeler de bir noktada tutulmayı da başardı.
***
Kimse imkar edemeyecek konumdayız. Hangi iklimde yaşasak da resmen artık kısa dönem öncesi iklimlerin olmadığı farkını, güncel akışta dahi anlaşılıyor. Üstelik yaşanmakla kalınmayıp, yıkımlar ve gelecek tehlikelerin de işaretleri açık biçimde alınmaktadır.
Yayınlanan su raporlarında, dünyada artık su sorununun tehlikeli döneme doğru gitiği açıklanıyordu. İklimlerin bozulması ile oluşan coğrafi çölleşme işaretleri artık yakın yıl ifadeleriyle vurgulanıyor. İklimlerin bozulması ile değişen yaşam koşulları önemli göçleri de yaratığı, gıda sıkıntısının işaretleri verildiği de açık örneklerle anlatılıyor.
Bildik iklim havasındaki değişimler vurgulanır. Daha sert ifadesi her mevsimde yerini alır. Sert yağışlar, sert bunaltıcı sıcaklar, rüzgarların dengesizliği. Yükselen deniz suları ile bazı yerlerin giderek tehlikeler içinde olacağı da raporlandı. Yaşanan doğa olaylarında daha sert ile süreklilik kuralına geçildiği pratikleri de normalleşme derecesine gelindi. Buna benzer çok örnekler açık pratikle yaşandı.
Son girilen yaz evsimi ile bunu en basit güncelde yaşadık. Yükselen sıcaklık dereceleri yanına artan nem oranları da bunaltıcılık ivmesini artırdı. Aradabir görülen tozlu hava, resmen sık sık noktasına gelindi. Böylelikle sıcaklık veya ılımanlık farketmez, tozlu havalarla yeni sağlık sorunlarını da oluşturdu.
***
Kapitalizmin kuralı da işlemektedir. Kar olayı veya rantlaşma konusu yine değişen mevsim ile rantı kardeşleştirdi. Bunu orman yangınlarında yaşıyoruz. İklimlerin bozulmasıyla artan orman yangınları artık imkar edilmezdi. Üstelik iklim bozulması yanında, özeleştirme ek katgılar da bolca eklendi. Son Türkiye orman yangınlarındaki elektrik iletişim özeleştirme uygulamalarının da katgısı artık açıkça konuşuluyor.
Başka konuşulan bir olgu da rant ile olumsuzluğun buluşturulmasıdır. Örneğin orman yangınlarında, yanacak alandaki arazilere el koyma, yatırım yaparak ranta devşirme politikaları artık imkar edilmeyecek dereceğe çıktı. Bazı orman yangınlarını da arazinin açılarak yatırım hapma kuralına konulduğu da açıktan açığa yaşanmaktadır. Buda kapitalizmin kar dürtüsü ile doğa katliyamının buluşmasının bir basit örneğidir.
****
Biz insanlar ise bunu her alanda karşımızda buluruz. Sıcakların durumu, sert doğa olaylarındaki yıkım, yaratılmakta olan gıdadan göçe tetiklemelerle öğreniyoruz. Ama öylesine beyinler kuşatıldı ki konuşan yok. Tehlikenin önemi de pek söylenmez. Ama değişmeyen kural şu: iklimler direk güncel hayataaki yüküyle resmen bozuldu. Bu kapitalizmin işleyen özüyle neyazık sürmektedir. Olayın çözülmesi değil fırsatdan kar elde etme değeri önde bulunuyor. Buna din damıtılarak da kader rızasıyla kabulleniyor. Hat da saptırma adına sermaye kesimi, kendi yörüngelerinde işleyecek adı çevre örgütlerle de başka konularla işler saptırılıyor.
Kısaca, daha yyazı yazarken dahi yaşadıklarım bana iklim bozulma derecesini göstermektedir. Ama geneldeki seçeneksizlik buraya da yansır. Olayı durdurma veya başka alana kaydırma değil ilerde iklim bozulmasına neden olan bazı olguların hafifletmesi kısa şekilde konuşturulur. Kapitalizmin krizleri bu nedenle epey fazlalaşıyor. Salt ekonomik değil. Çöken uygarlıktan iklim bozulmalarına birçok hayatın içinde sürmektedir.
