Hemen peşinen belirteyim: ben makaleyi yazarken, yapılmakta olan Alaskadaki Putin Trump zirvesinin sonuçları açıklanmadı. Onun için zirve sonuçları yerine, yine yardımcı olacak bazı önemli bilgilerle, konuyu dinlerken size yardımcı olma amacıyla makaleyi yazıyorum.****
Dünya bazen gerçeklerle bazen de algılarla Alaska zirvesi anına geldiler. Amerikan başkanı Trump ile Rusya başkanı Putin zirvede buluşuyor. Tam da dünyada krizler ordan oraya savrulduğu döneme de raslıyor. Ukrayna savaşı sürerken, Amerika son Zengezer anlaşmasıyla da Kafkaslara merhaba diyordu. Yine de toplantı önemlidir. Kimisi net sonuç beklemiyor. Ama tartışma noktası hep bundan sonrası deniliyor. Enazından devamı gelecek aşaması olursa, herkesi memnnun edecek yeterliliğe ulaşılacaktır.
Alaska toplantıyla öne çıktı. Ama salt toplantı tarihi tanıklıkla da kalınmadı. Hala Amerikada Alaskadaki zengin madenlerin işletilip işletilmeme tartışmaları da sürüyor. Trump, Alaskadaki başta petrol olmak üzere zengin madenlerin işletilmesine izin verdi.
Amerikanın kırkdökkuzuncu eyaletidir. İlginç devrediliş vardır. Aslında Alaska Rusya toprağı idi. Ancak Kırım savaşında İngiltere ve mütefiklrrine yenilince, zor duruma düştü. Alaskayı Amerikaya satmaya yöneldi. Gelecek gelirle de rahatlama umuyordu. Çarlık bu politika ile Alaskayı Amerikaya hem de cüzi miktardaki parayla sattı. Çünkü ozaman Alaskadaki lzengin madenler bilinmiyordu.
Ayni zamanda Amerika Rusya sınırının en yakın olduğu yyerdir. Soğuk olması yanında, Avrupadan ve Ukrayna savaşından da uzak bir coğrafyadır.****
Bir de zirveler konusuna yakın tarih bakışı yapalım: özellikle Amerika ile Rusya veya Sovyetler dönemi de kapzayıcı zirveler yapıldı. Seksenler ortadsından sonra Gorbaçov Reygın sık sık zirveler yapıldı. Doğrusu, önemli kararlar da alındı. Özellikle değişik silah sistemlerinin sınırlanması, Avrupadaki askeri güç azalmaları bunların ağırlıklı noktalarıydı.
Nükler silahlar, stratejik olgular, balestik füzeler ve nicesi bu toplantılarda net kararlarla alındı. Gorbaçovun yeni Sovyetler girişimi ile Reygının koybolu durumu algısal ve gerçeklerle karışık her toplantı sonrası önemli anlaşmalar açıklandı.
Paradoksal olan şju: çoğu anlaşma günümüzde yok. Kim çekildi derseniz Amerika. Hem de birinci döneminde bazı stratejik öneme sahip anlaşmadan çekildiğini bizat Trump yaptı. Buda yaşananın ironik öteki yüzüdür.
Şimdi yine hem de birçok özeliği ile Alaskada zirve yapılıyor. Herkes biliyor ki ağırlığın çoğu Ukrayna merkezlidir. Aslında karışık durumlar var. Trump kendinden önceki başkan Baydının Ukrayna politikasını desteklemediğini açıklıyordu. Kendi olsaydı, onun açısından Ukrayna savaşı çıkmayacaktı. Ama başka gerçek de savaş süreci Ukraynadır. Rusya ise bu hamle ile birçok ambargolara uğradı hat da bazı uluslarası mahkeme kararları dahi alındı. Ama hepsi şimdi Alaskanın buzlu yaşamında dondurucu ortamda ısıtılan odalarla girilip zirve yapılacak. Katılan isimler dahi konunun gündem olmasına yetip artıyor. Merak kadar, devamının gelmesini dileyen de çok. Ukrayna lideri ise dış mudahalelrle seçilmesinin bazen tadını bazen de endişelerini de yaşar. Zelenski şimdi Trumpun ne yapacağını endişeyle bekliyor. Avrupa arkasında olsa da oda biliyor ki belirleyen Amerikadır.
Bu koşullarla başlayan Alaska zirvesi, elbet her açıklamadan ayni zamanda ara yakalama çabası da olacak. Konuşulacağı kesin. Ama çoktan unutturulan Amerika Rusya zirvesi, şimdi Alaskada. İsimleri otoriter liderlikle de sunulan insanlar, geleceğin belkide önemli bazı kararlarını da ya alacak veya ışığını da verecektir. Trump ise U dömüşleri ile ansızın geri veya ileri adım atma tutumlarıyla şaşırtmaya heran adaydır. Putin ise tam da Azerbeycan Ermenistan sınırına giren Amerikadan kendi için birşeyler almayı başarırsa, bu hamle de geçiştirme moduna sokulur.
Ha: anbargo tehtitleri mi: Putin buna çoktan hazır. Atlatıklarıyla da Rusyanın yapısının konumunu anlatmaya yetiyor. Bakalım kısa zaman sonra neleri duyacağız.
