21 Ağustos 2025, Perşembe
23.8 C
Lefkoşa
iktibasPınar ÖğünçBağlantılar | Naziliğin ötesi, "ya sev ya da ötanaziyi seç" - Pınar...

Bağlantılar | Naziliğin ötesi, “ya sev ya da ötanaziyi seç” – Pınar Öğünç

Orjinal yazının kaynağıevrensel.net

Elbette ki hayvan katliamını yasalaştırırken “ötanazi” kelimesinin seçilmesi cehaletten değil, bir tercihten kaynaklanıyordu. Bilakis halkın “cehaletine” güvenilerek bilinmediği varsayılan, negatif çağrışımı olmayan bir işlem anıldı. Batı onayı almış, “böyle işler günümüzde normal” anlamında sıradan ve medeni bir uygulama tınısı.

*

Sıfır noktasına dönelim. Türkiye’de insanlar için ötanazi bir hak mıdır? Bu işin hukuki boyutu, etiği, felsefi arka planı tartışılmış, ölümle bağı olanları “suçtan” azade kılan bir düzenleme yapılmış mıdır? Yoksa zaten yasal değildir.

*

“Ötanazi”nin etimolojisine bakıldığında, Yunanca “iyi ölüm” çıkıyor karşımıza. Ağrılı bir ölümü iyileştirme, zaten ölmekte olanın acısını azaltma, bir nevi ölüme eşlik etme eyleminin de tarihi antik döneme uzanıyor. Bugün kişinin kendi iradesiyle ölmeyi / acısız bir yöntemle aslında öldürülmeyi tercih etmesi ise son birkaç yüzyılın meselesi. “Yaşama hakkından vazgeçme rızası” daha yakın zamanların hukuk tartışması.

*

Ötanazi şeklinde mi yazılıyor, ötenazi mi, konunun köpek katliamıyla gündeme oturduğu ilk günlerden beri kimilerinde kafa karışıklığı yaratıyor. “Öta” ile “öte”nin arasındaki küçük aralıksa dünya üzerinde Türkçe’ye mahsus bir sırrı faş ediyor sanki. “Naziliğin ötesi” gibi, “Nazilerin tahayyülünü aşan” gibi. Çağrışımlarıyla bu meselede hükümetin tercihini de niteleyen bir tabire dönüşüyor bu. İradesi olmayan ama varmış da öldürülmeyi seçmiş gibi görünen hayvanlara reva görülenden dolayı bu dili konuşanlara ceza gibi.

Ötanazi’nin kelime olarak Nazilikle ilgisi yok. “İyi ölüm” Yunanca’da oradan dahi bölünmüyor: Ö- tanazi. “Tanazi”nin ölümle bağını “Thanatos”tan kurmak lazım.

*

Naziliğin ötesi zor gibi gelir, o kadar değil. Bu ayrı konu. Yine de bugün şunu hatırlamamız gerekiyor, Nazilerin bir ötanazi programı vardı: Engelli, hasta çocukların öldürülmesi için bu kavram kullanılıyordu. AKP’nin bugün köpeklerin iradesi varmış gibi davranmasına benzer şekilde, Naziler de o çocukların iradesi varmış da ölümü seçmiş muamelesi yapıyordu.

Elbette bugün sokak hayvanlarıyla ilgili geçen yasada “ötanazi” kullanılmadı, kelime işlevini yerine getirmişti çoktan, kendi başına hukuki bir muamma olan ötanazi yasalara bu şekilde zaten giremezdi.

*

“Başı boş” köpeklere yönelen nefret, insanlığın ilk hayvan dostuna içten içe beslenen bir hıncı çağırıştırıyor bir yandan. Bu uygarlık için yola birlikte çıktık, BEN seni evcilleştirdim, şimdi beni arkamdan vuracaksın, hissediyorum. Ben seni bu uygarlığa faydan dokunsun diye evcilleştirdim.

*

İlk robot hayvanların köpek olması bu dostluğa hürmeten olabilir mi, ne kadar safça. Köpek robotlar yıllardır insanılığın kolilerini, yükünü taşıyor, insansızlaştırılmak istenen savaş mahallerinde koşturuluyor, dövüştürülüyor. Robot köpekler de “ölüyor”.

*

O zamanlar Tayyip Erdoğan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı’ydı. 1996 dünya şehirler zirvesi Habitat II öncesinde ortalıktaki “başı boş” köpekler ve kediler içlerine strikin katılmış köftelerle öldürüldü. Ortalığın temizlenmesi gerekiyordu. Strikin kasları felç ediyor, hızla omuriliğe ve motor sinirlere saldırdığında hayvanlar şiddetli acılar içinde ölüyordu.

Sokak hayvanlarından sonra sıra sokak çocuklarına geldi, evsizler kenar mahallelere, taşra kentlerine yollandı. Bunun yaşanması örneğin 2004’te Bakırköy Belediyesi’nin sokak çocuklarını toplayıp bir adaya gönderme teklifine yol açtı, devamı gelmedi ama teklif edilebildi.

*

Bunun da devamı gelecek. Enselerinde kokulu bir nefes hissedenlerin paranoyası değil, hükümetin son yıllarda iyiden iyiye şiddetlenmiş düşmanlaştırma, kutuplaştırma politikasını okuma biçimi bu. “Ülkemde mülteci istemiyorum”la aynı ruhtan geliyor “ülkemde başı boş köpek istemiyorum.” “LGBTİ’lerin ülkemde yeri yok”, “Ülkemde Kürtçe duymak istemiyorum”… Bir ülkede kimlerin, nasıl yaşayacağına dair kararın muktediri, kendini oranın sahibi hissedenlerin nefesi. İstenmeyenlerin hepsini birden, tek kararla yok edebilmenin pratiği. “Ya sev ya terk et”in ya bizim gibi ol, olmazsan sana bırakacağımız tek hak ötanazidir deme biçimi. Terk et, değil, öl demenin başka bir yolu. Böyle hissedenleri mübalağayla itham edecek vakitler çoktan geçti.

*

Bu yazı kişisel nedenlerle çarşamba sabahı yazıldı. Yasa geçtiyse de okunacağı cumartesiye kadar geçen süre, doğmaya, ölmeye, bir şeyi baştan değiştirmeye ve yaprak kıpırdamamacasına sessizliğe uygun bir zaman dilimi. Tarihin köpekler açısından tekerrürü, bu defa Marx’ın trajedi ve komedi dizisine uymadan safi trajediyle devam ediyor. Marx’ın da arası iyiydi köpeklerle, en sevdiği köpeklerinden birinin adı Whiskey, 1876’dan sonra beş yılı birlikte geçirmişler.

Not: Habitat süreci ve strikin ile ilgili bölüm Catherine Pinguet’in “İstanbul Köpekleri” adlı kitabından. Yapı Kredi Yayınlarından çıkan kitabın çevirmeni Saadet Özen.

Diğer yazıları

Çürümenin ve çökmenin mitolojisi, paralel yasalar – Pınar Öğünç

Bir büyük dalga geliyor, çok uzaklardan geliyor ama görüyoruz....

(Daha da) militerleşen dünya, asker fabrikası – Pınar Öğünç

Dünyanın ordusu gittikçe büyüyor. Sayılara bakalım, sayılarla sarsılalım. 2024’te...

Savaş dizisinin yeni sezonu, bitmeyen 3. Dünya Savaşı – Pınar Öğünç

Sadece kendi hafızanızın diri tarafına kayıtlı kaç “Üçüncü Dünya...

Samimiyet ve siyaset, savaş ve barış – Pınar Öğünç

Samimiyetin Türkiye kadar gündelik siyasette bir kriter, talep olduğu...

“Kamu düzenini bozma tehlikesi”, doğuştan hükümlüler – Pınar Öğünç

Sayanlar olmuş, son bir buçuk ay içinde Adalet Bakanı...
3,220BeğenenlerBeğen
631TakipçilerTakip Et
4,052TakipçilerTakip Et
598AboneAbone Ol

Son eklenenler

Ne vereyim abime? – Pınar Taş

Afrodit’in doğduğu topraklardayız. Köpükten doğan aşk tanrıçasının adası, bugün...

ABD’nin Ukrayna açmazı – İlhan Uzgel

ABD’nin Rusya politikasındaki değişim, Pekin’in Moskova üzerindeki etkisinin artmasıyla...

Basit bir yolculuk açılımı – Özkan Yıkıcı

İnsan doğarken hiçbir düşüncesi, tıtutumu uoktur. Doğunca hiçbir şey...

Tatar’ın çöken propagandası ve “Potemkin devletçiği” – Hasan Kahvecioğlu

18. yüzyılda, Rus İmparatoriçesi II. Katerina, Kırım’ı ziyaret edecekti. Sevgilisi,...

Trump’ın barış diplomasisi ve Nobel adaylığı – Evren Balta

Alaska buluşmasının ardından Trump, “hızlı ateşkes” çizgisini terk ederek...

Kintsugi ve cumhuriyet – Özgür Amed

Japonların yaşayan birçok geleneği var. Bunlardan biri de “Kintsugi”… Kintsugi...

Siyaseti siyasetçilerden kurtarmak! – Fikret Başkaya

“Köleler efendinin sarayı ve servetiyle gurur duyar. Beynini kullanmaktan...

Geri çağırma hakkı – Kamil Tekin Sürek

CHP Aydın Büyükşehir Belediye Başkanı Özlem Çerçioğlu AKP’ye geçti....

Canlı yayın